ایران با دارا بودن شرایط آب و هوایی مناسب و خاک حاصلخیز، یکی از تولیدکنندگان بزرگ سیب در جهان به شمار می‌رود. صادرات سیب درختی از ایران به کشورهای مختلف از جمله پاکستان، عراق و هند، علاوه بر ایجاد ارزش افزوده برای تولیدکنندگان، می‌تواند به توسعه اقتصادی کشور و معرفی محصولات کشاورزی ایرانی در بازارهای جهانی کمک کند. در حال حاضر نیز دولت از صادرکنندگان سیب حمایت کرده و تعرفه صادراتی را صفر اعلام کرده است.
پس با ما همراه باشید تا به بررسی ابعاد مختلف صادرات سیب درختی از ایران، از جمله بازارهای هدف، چالش‌ها و فرصت‌ها و راهکارهای بهبود صادرات بپردازیم. همچنین، به بررسی عوامل مؤثر بر قیمت سیب صادراتی و اهمیت استانداردهای بهداشتی در این زمینه خواهیم پرداخت.
آخرین اخبار صادرات سیب درختی
از مهم‌ترین قوانین صادرات سیب درختی می‌توان به بحث عوارض صادرات اشاره کرد. در بهمن 1402 بود که دولت اعلام کرد از تاریخ 20 اسفند 1402 به مدت سه ماه، صادرات سیب درختی با کد تعرفه 08081000 با عوارض معادل 35 درصد ارزش صادراتی آن امکان‌پذیر است.
اما در اواخر سال 1402 این قانون لغو شد و هم‌اکنون در سال 1403 عوارض صادراتی سیب صفر درصد است.
علاوه‌براین، از بهمن ماه 1402 سازمان حفظ نباتات کشور اعلام کرد: «با توجه به ضرورت مشخص بودن محل تولید محموله‌های سیب درختی ضروری است که صادرکنندگان از تاریخ ۲۰ بهمن ماه سال جاری در زمان درخواست صدور گواهی فیتوسنتری برای صادرات محصول مذکور به تمامی کشورها، اطلاعات مربوط به محل تولید، نام تولیدکننده و نام مرکز سورتینگ بسته بندی، سردخانه محموله صادراتی سیب درختی را به کارشناس قرنطینه مسئول صدور گواهی فیتوسنتری ارائه کنند.»
از دیگر اخبار حوزه صادرات سیب می‌توان به افزایش مهلت برگشت ارز صادراتی برخی محصولات کشاورزی از جمله سیب اشاره کرد که از 4 ماه به 8 ماه تغییر کرده است.
آمار صادرات سیب درختی
بر اساس آخرین گزارشات، ایران در نیمه اول سال 1403 به عنوان یکی از صادرکنندگان بزرگ محصولات کشاورزی در جهان شناخته شده است. در این بازه زمانی، پسته با کسب 374 میلیون دلار درآمد، بیشترین سهم را در صادرات محصولات کشاورزی ایران داشته است. پس از پسته، به ترتیب انواع گوجه فرنگی (207 میلیون دلار)، هندوانه (128 میلیون دلار)، سیب (114 میلیون دلار) و انواع خرما (78 میلیون دلار) در صدر فهرست محصولات کشاورزی صادراتی ایران قرار دارند.
با توجه به آمار موجود، ایران با دارا بودن 250 هزار هکتار باغ سیب سومین کشور جهان از نظر سطح زیر کشت سیب محسوب می‌شود. همچنین، با تولید سالانه 3 تا 4 میلیون تن سیب، ایران در رتبه چهارم تولیدکنندگان بزرگ سیب در جهان قرار دارد. این در حالی است که چین با تولید سالانه حدود 45 میلیون تن سیب، تقریباً نیمی از تولید جهانی سیب را به خود اختصاص داده و به عنوان بزرگترین تولیدکننده سیب در جهان شناخته می‌شود.
استان‌های آذربایجان غربی (به ویژه ارومیه و اشنویه)، آذربایجان شرقی، فارس، تهران، اصفهان، سمیرم، یزد و برخی از شهرهای شمالی کشور از مهم‌ترین مناطق تولید سیب در ایران هستند. این مناطق به دلیل شرایط آب و هوایی مناسب و خاک حاصلخیز، توانسته‌اند محصولاتی با کیفیت بالا تولید کنند.
درنهایت آنکه با وجود رقابت شدید با کشورهایی مانند چین، ایران در سال 1400 موفق شد حدود یک میلیون تن سیب به کشورهای مختلف صادر کند. این امر نشان از پتانسیل بالای صادرات سیب ایران و جایگاه رقابتی آن در بازارهای جهانی دارد.
نحوه صادرات سیب درختی
صادرات سیب درختی به عنوان یکی از محصولات کشاورزی پرطرفدار، نیازمند رعایت دقیق استانداردها و مقررات بین‌المللی است. در این فرآیند، عوامل متعددی از جمله کیفیت محصول، بسته‌بندی، حمل و نقل، قوانین گمرکی و شرایط بازار مقصد نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا می‌کنند که در ادامه به طور مفصل‌تر به آن‌ها پرداخته‌ایم:
استانداردهای بهداشتی:
سیب‌های صادراتی باید عاری از هرگونه آفت، بیماری و آلودگی باشند و تمامی استانداردهای بهداشتی مورد نظر کشور مقصد را رعایت کنند.
بسته‌بندی استاندارد:
بسته‌بندی مناسب باعث حفظ کیفیت سیب در طول حمل و نقل و افزایش طول عمر انبارداری آن می‌شود. استفاده از بسته‌بندی‌های استاندارد و مقاوم، با توجه به نوع سیب و شرایط آب و هوایی مقصد، ضروری است.
مجوزهای صادراتی:
اخذ مجوزهای لازم از سازمان‌های مربوطه، از جمله سازمان حفظ نباتات، گمرک و سازمان استاندارد، برای صادرات سیب الزامی است.
قراردادهای تجاری:
تنظیم قراردادهای تجاری دقیق با خریداران خارجی، به منظور مشخص کردن شرایط فروش، پرداخت و حل اختلافات احتمالی، از اهمیت بالایی برخوردار است.
صادرات سیب به کدام کشورهاست؟
ایران به عنوان یکی از تولیدکنندگان بزرگ سیب در جهان، سهم قابل توجهی از بازارهای جهانی را به خود اختصاص داده است. البته به خاطر شرایط آب‌وهوایی کشورمان سایر میوه‌ها نیز در ایران به خوبی تولید می‌شوند و خوب است که با بهترین کشورهای صادرات میوه نیز آشنا باشید. حال در ادامه عمده‌ترین مقاصد صادراتی سیب ایران را معرفی می‌کنیم:
- کشورهای حاشیه خلیج فارس: عراق، عمان، کویت و امارات متحده عربی از جمله بزرگترین مشتریان سیب ایرانی در منطقه هستند.
- کشورهای همسایه: روسیه، افغانستان و پاکستان نیز از دیگر بازارهای مهم برای صادرات سیب ایران به شمار می‌روند.
- کشورهای اروپایی: آلمان، انگلیس و برخی دیگر از کشورهای اروپایی نیز به عنوان مقاصد صادراتی سیب ایرانی شناخته می‌شوند.
- هند و مکزیک: این دو کشور نیز از جمله واردکنندگان بزرگ سیب در جهان هستند و بازارهای بالقوه‌ای برای صادرات سیب قرمز و زرد و سبز محسوب می‌شوند.
صادرات سیب به قطر
سیب درختی ماتیکی یکی از خاص‌ترین سیب‌های تولیدی در داخل کشور است که کشور قطر از خریداران اصلی آن به شمار می‌رود. قطر نیز باتوجه به آب‌وهوای خشک و نداشتن کشاورزی بسیاری از محصولات غذایی خود را از ایران تامین می‌کند و به خاطر نزدیکی جغرافیایی و تقاضای زیاد یکی از بهترین گزینه‌ها برای صادرات سیب محسوب می‌شود.
صادرات سیب درختی به پاکستان
سیب ایرانی به دلیل کیفیت بالا، تنوع و قیمت مناسب در بازار پاکستان بسیار محبوب است. درواقع ایران انواع مختلفی از سیب را تولید می‌کند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و می‌توانند سلیقه‌های مختلف مصرف‌کنندگان پاکستانی را پوشش دهند.
باتوجه به داشتن مرز مشترک زمینی با این کشور و فاصله نه چندان دور ارسال بارهای سیب می‌تواند بسیار راحت و سریع انجام شود. البته استفاده از بسته‌بندی‌های استاندارد و مقاوم برای حفظ کیفیت سیب در طول حمل و نقل ضروری است تا محصول صادراتی دچار آفت و آسیب و خرابی نشود. برای این کار نیز می‌توان از کانتینرهای مجهز به سیستم‌های سرمایشی برای حفظ طراوت و تازگی سیب‌ها استفاده کرد.
به صورت کلی پاکستان بازار بزرگی برای محصولات کشاورزی، به ویژه میوه‌جات را دارد و در سال‌های اخیر، تسهیلات گمرکی برای صادرات محصولات کشاورزی از ایران به پاکستان افزایش یافته است. با این حال باید در نظر داشت که چین یکی از رقبای سرسخت ایران در این حوزه است و باید صادرکنندگان ایرانی مراقب باشند که سهم بازار ایران را از دست ندهند.
صادرات سیب به عراق
بازار عراق به عنوان یکی از مشتریان بزرگ و همیشگی سیب ایرانی شناخته می‌شود. تقاضای بالای این کشور برای میوه‌های تازه و با کیفیت، فرصت بسیار خوبی را برای باغداران و صادرکنندگان ایرانی فراهم کرده است.
معمولا سیب‌های تولید شده در شهرهای سیب‌خیز ایران مانند سمیرم، ارومیه، مراغه، میانه و دماوند به دلیل شرایط آب و هوایی مناسب و روش‌های کشت سنتی، از کیفیت بسیار بالایی برخوردار هستند و به عراق صادر می‌شوند.
علاوه‌براین، برای حفظ کیفیت سیب در طول مسیر صادرات کالا، معمولاً سیب‌ها به صورت مستقیم از باغ به کارخانه‌های سورتینگ و بسته‌بندی منتقل می‌شوند. در این کارخانه‌ها، سیب‌ها بر اساس اندازه، رنگ و کیفیت دسته‌بندی شده و در بسته‌بندی‌های استاندارد قرار می‌گیرند. این فرآیند باعث می‌شود تا تنها سیب‌های سالم و با کیفیت به بازار عراق ارسال شوند.
صادرات سیب به هند
هند نیز به عنوان یکی از مصرف‌کنندگان سیب ایران است و یکی از بهترین مقاصد صادراتی به شمار می‌رود. باید بدانید عمده صادرات سیب ایران به هند از طریق بندر شهید رجائی بندرعباس انجام می‌شود و به بنادر ناواشیوا، موندرا و کاندلا در هند ارسال می‌شود. سیب‌های صادراتی عمدتاً از ارقام قرمز و از شهرهای اشنویه، مراغه و ارومیه تامین می‌شوند که به دلیل کیفیت بالا و طعم مطلوب، مورد توجه مصرف‌کنندگان هندی قرار گرفته است.
عوامل مؤثر بر قیمت سیب صادراتی
قیمت سیب صادراتی تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد که هر یک به نوبه خود بر ارزش و رقابت‌پذیری این محصول در بازارهای جهانی اثر می‌گذارند. برخی از مهم‌ترین این عوامل عبارتند از:
1) کیفیت میوه:
اندازه، شکل، رنگ و یکنواختی سیب و طعم و بافت ترد و آبدار آن در قیمت فروش آن اثر می‌گذارد.
2) رقم سیب:
ارقام مختلف سیب، ویژگی‌های متفاوتی دارند و قیمت‌های متفاوتی نیز دارند. ارقام کمیاب و پرطرفدار معمولاً قیمت بالاتری دارند.
3) فصل برداشت:
در فصل برداشت، به دلیل فراوانی محصول، قیمت سیب معمولاً کاهش می‌یابد.
4) بسته‌بندی:
نوع بسته‌بندی، اندازه بسته و مواد بسته‌بندی بر قیمت تمام شده محصول تأثیر می‌گذارد. بسته‌بندی‌های لوکس و با کیفیت، قیمت بالاتری دارند.
5) هزینه‌های حمل و نقل:
فاصله مبدا تا مقصد، نوع حمل و نقل و نوسانات نرخ سوخت بر هزینه‌های حمل و نقل تأثیرگذار است.
6) نرخ ارز:
نوسانات نرخ ارز می‌تواند بر قیمت تمام شده محصول در بازار عراق تأثیر بگذارد.
شرایط نگهداری و بسته بندی سیب صادراتی
سیب به عنوان یکی از محبوب‌ترین میوه‌ها در جهان، به دلیل ویژگی منحصر به فرد خود به نام «فرازگرایی» از اهمیت ویژه‌ای در صادرات برخوردار است. فرازگرایی به معنای ادامه روند رشد و رسیدن میوه پس از چیدن از درخت است. این ویژگی هم فرصتی برای صادرات سیب در مراحل اولیه رسیدن و هم چالشی برای حفظ کیفیت آن در طول حمل و نقل ایجاد می‌کند.
درواقع سیب‌ها پس از چیده شدن از درخت به دلیل وجود آنزیم‌های داخلی، به تنفس و تولید انرژی ادامه می‌دهند. این فرآیند باعث می‌شود که سیب به تدریج رسیده و نرم شود. در صورتی که سیب‌ها قبل از رسیدن کامل چیده شوند، می‌توانند در طول حمل و نقل به مقصد برسند و در آنجا به طور کامل رسیده شوند.
پس دمای نگهداری یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر کیفیت سیب در طول حمل و نقل و انبارداری است. دمای مناسب برای نگهداری سیب بسته به نوع و رقم آن متفاوت است، اما به طور کلی دمای بین ۱- تا ۴+ درجه سانتی‌گراد به عنوان دمای بهینه برای اکثر ارقام سیب در نظر گرفته می‌شود.
ولی نگهداری سیب در دمای پایین‌تر از این محدوده می‌تواند منجر به آسیب به بافت میوه و ایجاد اختلال در فرآیند رسیدن شود و نگهداری در دمای بالاتر می‌تواند باعث تسریع روند رسیدن و فساد میوه شود.
ملاحظات مهم در نگهداری و حمل و نقل سیب:
استفاده از بسته‌بندی‌های استاندارد و عایق‌بندی شده برای حفظ دمای مناسب در طول حمل و نقل
حفظ رطوبت نسبی مناسب در محیط نگهداری سیب اهمیت دارد رطوبت کم می‌تواند باعث چروکیدگی و خشک شدن سیب و رطوبت زیاد می‌تواند باعث رشد قارچ‌ها شود.
ارقام مختلف سیب دارای سرعت رسیدن متفاوت هستند. بنابراین، برای جلوگیری از انتقال گاز اتیلن (گازی که باعث تسریع رسیدن میوه می‌شود) از ارقام رسیده به ارقام نارس، باید ارقام مختلف را به صورت جداگانه نگهداری کرد.
کاهش زمان حمل و نقل از تولیدکننده به بازار مصرف، باعث کاهش احتمال فساد میوه می‌شود.
کلام پایانی
صادرات سیب درختی باتوجه به کیفیت محصول و نیاز بازارهای خارجی می‌تواند حوزه‌ای پرسود برای تجار و بازرگانان باشد. البته در این مسیر باید به خوبی از کیفیت محصول مطمئن شد، تحقیقات بازار را به خوبی انجام داد و با یافتن تامین‌کننده معتبر یک معامله دو سر برد را منعقد کرد.
قطعا در این مسیر صادرکنندگان نیاز دارند که با متخصصان این حوزه همکاری و مشورت کنند. به همین خاطر همکاری با شرکت‌های بازرگانی و حمل و نقل بین المللی معتبر می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
گفتنی‌ست، شرکت لجستیک ایرانیان دبی در حوزه واردات و صادرات کالا، ترخیص از گمرک و حمل و نقل زمینی، هوایی و دریایی فعالیت می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما تماس بگیرید.
سوالات متداول
مجوزهای صادرات سیب چیست؟
مجوز جهاد کشاورزی
مجوز قرنطینه نباتی
دریافت گواعی عدم تراریخته non-gmo
دریافت گواهی مبدا از اتاق بازرگانی
آیا صادرات سیب درختی ازاد است؟
بله، هیچ مانعی برای صادرات سیب وجود ندارد و عوارض صادرات آن در سال 1403 نیز صفر درصد است.