چارترینگ کشتی در زبان انگلیسی (Chartering (shipping)) به معنای اجاره یک کشتی برای حمل بار یا مسافر است. به عبارت ساده‌تر، زمانی که یک شرکت یا فرد نیاز به حمل کالا از یک نقطه به نقطه دیگر جهان دارد، به جای خرید یک کشتی می‌تواند آن را برای مدت مشخصی اجاره کند. این فرایند شبیه به اجاره یک خودرو یا آپارتمان است، با این تفاوت که موضوع اجاره در اینجا یک کشتی است.
معمولا با حمل و نقل دریایی چارترینگ شرکت‌ها می‌توانند بر اساس نیازهای فصلی یا پروژه‌های خاص خود کشتی اجاره کنند و نیازی به سرمایه‌گذاری کلان برای خرید کشتی ندارند.
قاعدتا برای بسیاری از تجار و بازرگانان به‌صرفه‌تر است که به جای خرید کشتی، آن را اجاره کنند. چراکه هزینه‌های اولیه را کاهش می‌دهد و هزینه‌های نگهداری و تعمیرات را نیز به عهده مالک کشتی می‌گذارد.
باتوجه به نکات گفته شده، به سراغ انواع چارترینگ کشتی، مزایا و کاربردهای آن خواهیم رفت.
طرف‌های اصلی در قرارداد چارترینگ کشتی
وقتی صحبت از انعقاد قرارداد چارترینگ می‌شود، سه گروه هستند که درگیر این ماجرا می‌شوند:
مالک کشتی: فرد یا شرکتی است که مالکیت قانونی کشتی را بر عهده دارد. مالک مسئول نگهداری و تعمیرات کشتی است و درآمد حاصل از اجاره کشتی به او تعلق می‌گیرد.
اجاره کننده (چارترکننده): فرد یا شرکتی است که نیاز به استفاده از کشتی دارد. اجاره کننده مسئولیت برنامه‌ریزی سفر، بارگیری و تخلیه کالا را بر عهده دارد و هزینه‌های مربوط به اجاره، سوخت و سایر هزینه‌های عملیاتی را پرداخت می‌کند.
فورواردر: یک واسطه بین مالک کشتی و اجاره کننده است که در فرآیند چارترینگ کشتی نقش مهمی ایفا می‌کند. فورواردر به اجاره کننده کمک می‌کند تا کشتی مناسب را پیدا کند و به مالک کشتی کمک می‌کند تا مشتری پیدا کند.
انواع چارترینگ کشتی
برای استفاده از خدمات چارترینگ کشتی خوب است که با انواع آن آشنا باشید.
چارتر سفر (Voyage Charter)
در این نوع چارتر، کشتی برای یک سفر مشخص بین دو بندر اجاره می‌شود و در برخی موارد، چندین سفر متوالی در قرارداد نیز پیش‌بینی می‌شود. کرایه کشتی نیز به صورت یکجا یا بر اساس تناژ کالا محاسبه می‌شود و به استثنای هزینه‌های حمل و نقل، مالک کشتی باید هزینه سوخت و خدمه را پرداخت کند.
معمولا مدت زمان مشخصی برای بارگیری و تخلیه کالا (laytime) تعیین می‌شود. در صورت تجاوز از این زمان مشخص جریمه‌ای برای چارترکننده در نظر گرفته می‌شود.
از مزایای چارتر سفر می‌توان به انعطاف‌پذیری بالا برای مالک و اجاره کننده و مناسب بودن برای حمل و نقل کالاهای خاص یا فصلی اشاره کرد.
چارتر زمانی (Time Charter)
در این نوع چارتر، کشتی برای یک دوره زمانی مشخص اجاره می‌شود و اجاره کننده هزینه‌های عملیاتی کشتی مانند سوخت، بندر، جابه‌جایی کالا، خدمه و نگهداری را به صورت روزانه پرداخت می‌کند.
در چارتر زمانی اجاره کننده کنترل عملیاتی کشتی را بر عهده دارد و مسیرهای دریانوردی و نوع بار را تعیین می‌کند. معمولا این مدل چارتر برای شرکت‌هایی که به طور مداوم به حمل و نقل نیاز دارند و می‌خواهند کنترل بیشتری بر عملیات کشتی داشته باشند، مناسب است.
چارتر تمام وقت (Bareboat Charter)
در این نوع چارتر، کشتی بدون خدمه به اجاره کننده تحویل داده می‌شود و اجاره کننده مسئولیت کامل کشتی را بر عهده می‌گیرد. تمامی هزینه‌های مربوط به کشتی از جمله سوخت، خدمه، بیمه و تعمیرات بر عهده اجاره کننده است.
چارتر تمام وقت مناسب برای شرکت‌هایی است که به دنبال سرمایه‌گذاری بلندمدت در حمل و نقل بین المللی دریایی هستند و می‌خواهند انعطاف‌پذیری بیشتری در مدیریت کشتی داشته باشند.
کاربردهای چارترینگ کشتی
اگر انتخاب شما چارترینگ کشتی باشد، می‌توان انواع کالاها را به وسیله کشتی جابه‌جا کرد. فقط صاحب کالا باید براساس شرایط کسب‌وکار خود و شرکت حمل و نقلی که با آن همکاری می‌کند، تصمیم بگیرد چه مدلی برایش مناسب‌تر است.
از اصلی‌ترین کاربردهای چارترینگ کشتی برای حمل و نقل بار به کشورهای گوناگون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حمل و نقل کالاهای فله: مواد معدنی، غلات، نفت و سایر کالاهای فله‌ای معمولاً با استفاده از کشتی‌های چارتر شده حمل می‌شوند.
- حمل و نقل کانتینری: کالاهای بسته‌بندی شده در انواع کانتینر و در ابعاد گوناگون.
- حمل و نقل خودرو: خودروهای تولید شده در یک کشور می‌توانند با استفاده از کشتی‌های چارتر شده به کشورهای دیگر صادر شوند.
- حمل و نقل تجهیزات سنگین: امکان انتقال تجهیزات سنگین مانند توربین‌های بادی و تجهیزات ساختمانی
قرارداد چارتر کشتی
همانطور که گفته شد، قرارداد چارتر کشتی یک توافقنامه حقوقی بین مالک کشتی و اجاره کننده است که شرایط اجاره کشتی را مشخص می‌کند. این قرارداد از اهمیت بالایی برخوردار است و باید به دقت تنظیم شود تا از بروز هرگونه اختلاف در آینده جلوگیری گردد.
یک قرارداد چارتر کشتی به طور معمول شامل موارد زیر است:
- اطلاعات طرفین قرارداد: نام، آدرس، شماره ثبت و سایر اطلاعات شناسایی مالک کشتی و اجاره کننده.
- مشخصات کشتی: نام کشتی، پرچم، شماره IMO، نوع کشتی، ظرفیت باربری، سرعت و سایر مشخصات فنی.
- موضوع قرارداد: نوع بار، مقدار بار، بنادر بارگیری و تخلیه، مسیر سفر، مدت زمان اجاره و سایر شرایط مربوط به بار.
- اجاره بها: مبلغ اجاره، نحوه پرداخت، واحد پول و سایر شرایط پرداخت.
- شرایط تحویل کشتی: زمان و مکان تحویل کشتی، وضعیت کشتی هنگام تحویل، مسئولیت‌های طرفین در هنگام تحویل و تحویل مجدد.
- تعهدات طرفین: تعهدات مالک کشتی (مانند نگهداری از کشتی، تامین خدمه) و تعهدات اجاره کننده (مانند پرداخت اجاره بها، بارگیری و تخلیه کالا).
- شرایط فورس ماژور: رویدادهایی که خارج از کنترل طرفین هستند و ممکن است بر اجرای قرارداد تاثیر بگذارند.
- حل اختلافات: روش حل اختلافات در صورت بروز اختلاف بین طرفین (مانند داوری، داوری دریایی یا مراجعه به دادگاه).
- قانون حاکم و فوروم: قانونی که بر قرارداد حاکم است و دادگاهی که در صورت بروز اختلاف صلاحیت رسیدگی دارد.
هزینه‌های چارترینگ کشتی
همانطور که می‌دانید، هزینه چارترینگ کشتی یک موضوع پیچیده است و عوامل متعددی بر آن تأثیرگذارند. از جمله این عوامل می‌توان به نوع کشتی، مدت زمان اجاره، مسیر سفر، نوع بار، شرایط بازار و توافقات طرفین قرارداد اشاره کرد. با این حال، به طور کلی می‌توان هزینه‌های چارترینگ کشتی را به چند دسته اصلی تقسیم کرد:
هزینه‌های سرمایه‌ای (CAPEX)
هزینه ساخت و تجهیز کشتی به عهده مالک کشتی بوده و شامل هزینه‌های ساخت بدنه کشتی، موتور، تجهیزات ناوبری، تجهیزات بارگیری و تخلیه و سایر تجهیزات مورد نیاز است.
هزینه‌های عملیاتی (OPEX)
هزینه‌های بهره‌برداری شامل هزینه‌های سوخت، روغن‌کاری، تعمیرات و نگهداری، دستمزد خدمه، بیمه، بندر، کانال و سایر هزینه‌های مرتبط با عملیات روزمره کشتی است. همچنین هزینه‌های مربوط به بازرسی‌های دوره‌ای، صدور گواهی‌های ایمنی و تطابق با استانداردهای بین‌المللی را نیز شامل می‌شود.
هزینه‌های سفر
این قسمت شامل هزینه‌های سوخت، عبور از کانال‌ها، استفاده از امکانات بندری و بارگیری و تخلیه کالا می‌شود.
مزایای چارترینگ کشتی
برای بررسی ویژگی‌های مثبتی که این روش حمل و نقل دریایی دارد، می‌توانیم آن را به دو بخش مزایای مالک و مزایای اجاره کننده تقسیم کنیم و به طور ویژه به هر کدام بپردازیم.
مزایای مالک کشتی چارتر
انعطاف‌پذیری در تصمیم‌گیری: مالک کشتی می‌تواند در مورد نحوه استفاده از کشتی، مسیرهای دریانوردی و نوع بار تصمیمات مستقلی بگیرد. این امر به او اجازه می‌دهد تا از فرصت‌های بازار به بهترین نحو استفاده کند.
سفارشی‌سازی کشتی: مالک می‌تواند طراحی و ساختار کشتی را مطابق با نیازهای خاص خود و بازار هدف سفارشی کند. این امر به او کمک می‌کند تا رقابتی‌تر باشد و از کشتی خود به طور کارآمدتری استفاده کند.
تغییرات ساختاری: در صورت نیاز مالک می‌تواند تغییراتی در ساختار کشتی ایجاد کند تا ظرفیت حمل آن را افزایش دهد یا از سوخت‌های جایگزین استفاده کند. این امر به او کمک می‌کند تا با تغییرات بازار و مقررات زیست‌محیطی سازگار شود.
نگهداری به صلاحدید خود: مالک کشتی مسئولیت نگهداری و تعمیر کشتی را بر عهده دارد و می‌تواند تصمیم بگیرد که چه زمانی و چگونه این کار را انجام دهد. این امر به او اجازه می‌دهد تا هزینه‌های نگهداری را بهینه کند.
تداوم خدمات: مالک کشتی می‌تواند با اجاره طولانی‌مدت، خدمات دریایی پیوسته و قابل اعتمادی را به مشتریان خود ارائه دهد. این امر به او کمک می‌کند تا روابط طولانی‌مدت با مشتریان برقرار کند و سهم بازار خود را افزایش دهد.
مزایای اجاره کننده کشتی چارتر
سرمایه گذاری کمتر: اجاره کشتی به جای خرید آن، نیاز به سرمایه گذاری اولیه کمتری دارد. این امر به ویژه برای شرکت‌های کوچک و متوسط که منابع مالی محدودی دارند، بسیار جذاب است.
انعطاف‌پذیری در مدت زمان: اجاره کننده می‌تواند کشتی را برای مدت زمان مشخصی اجاره کند و در صورت نیاز، قرارداد را تمدید یا فسخ کند. این امر به او اجازه می‌دهد تا با تغییرات بازار و نیازهای تجاری خود سازگار شود.
دسترسی سریع به کشتی: اجاره کننده می‌تواند بلافاصله پس از عقد قرارداد از کشتی استفاده کند و نیازی به انتظار برای ساخت کشتی جدید ندارد.
کاهش ریسک: در صورت کاهش تقاضا برای حمل و نقل، اجاره کننده می‌تواند قرارداد اجاره را فسخ کند و از متحمل شدن زیان‌های بیشتر جلوگیری کند.
هزینه‌های قابل پیش‌بینی: هزینه‌های اجاره کشتی معمولاً در قرارداد مشخص می‌شود و این امر به اجاره‌کننده کمک می‌کند تا هزینه‌های خود را بهتر برنامه‌ریزی کند.
نتیجه گیری
برای چارتر یک کشتی معمولاً با یک شرکت فورواردر یا یک بروکر دریایی تماس گرفته می‌شود. این شرکت‌ها به شما در پیدا کردن کشتی مناسب، مذاکره بر روی شرایط قرارداد و انجام تشریفات گمرکی کمک می‌کنند.
همچنین بهتر است برای چارترینگ کشتی حداقل چند هفته قبل از تاریخ بارگیری اقدام کنید تا زمان کافی برای انجام تشریفات گمرکی و سایر امور مربوط به حمل و نقل وجود داشته باشد. درنهایت آنکه پیش از انتخاب کشتی مناسب برای واردات و صادرات کالا حتما به عواملی مانند اندازه کشتی، ظرفیت باربری، سرعت کشتی، نوع بار و مسیر سفر توجه کنید.
گفتنی‌ست، شرکت لجستیک ایرانیان دبی در حوزه حمل بار دریایی نیز فعالیت می‌کند و ترخیص کاران لجستیک در گمرکات و بنادر کشور همچون بندر شهید رجایی فعالیت می‌کنند. تنها کافیست برای دریافت مشاوره رایگان با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
سوالات متداول
چارترینگ کشتی چیست؟
چارترینگ کشتی به معنای اجاره یک کشتی برای حمل بار از یک نقطه به نقطه دیگر است. در واقع، شما به جای خرید یک کشتی آن را برای مدتی مشخص اجاره می‌کنید تا محموله خود را به مقصد برساند.
تفاوت بین چارتر سفر و چارتر زمانی چیست؟
در چارتر سفر اجاره کننده برای یک سفر خاص کشتی را اجاره می‌کند، در حالی که در چارتر زمانی، اجاره کننده برای یک مدت مشخص مالکیت عملیاتی کشتی را در اختیار می‌گیرد.