بیش اظهاری یا بیش بود Excess ارزش، یکی از تخلفات رایج در گمرک، در زمینه واردات کالا است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که صاحب کالا یا شرکت وارد کننده آن، به منظور بهره‌بردن از تفاوت نرخ ارزها (نرخ ارز دولتی و نرخ ارز آزاد)، ارزش کالای وارداتی را به طریقی بیشتر اعلام کند تا بیشترین مقدار ارز را به دست آورد.
این کار اغلب در مورد کالاهایی با ارزش کمتر انجام میشود. با وجود اینکه اعلام بیش اظهاری موجب افزایش هزینه های گمرکی کالاهای وارداتی میشود، اما واردکنندگان از این ترفند برای دریافت ارز دولتی استفاده می‌کنند. لازم به ذکر است که گمرک میتواند با توجه به مقررات، ارزش کالا را بررسی کرده و میزان تخلف را مشخص کند.
به زبان ساده، بیش بود به این معنا است که فرد ارزش کالا را بیشتر از مقدار واقعی و پرداختی اعلام کند. این کار به منظور ارائه اسناد و مدارک تقلبی به گمرک و فریب بانک‌ها برای دریافت تسهیلات مالی، خروج ارز و پول‌شویی انجام میشود.
در این نوع تخلف، مقدار بیش بود ارزش باید بیشتر از ۱۰ درصد ارزش واقعی کالا در اظهارنامه باشد تا به عنوان یک تخلف تلقی شود. با وجود سیستم‌های بانکی و ارزش‌گذاری دقیق کالاها، گمرک این تخلفات را پیدا کرده و متخلفان را مجازات میکند.
در چه مواردی امکان بیش اظهاری وجود دارد
- تامین موارد مالی کالا های قاچاق و …
- شرکت هایی که مدیریت از مالکیت آن جدا است ( همانند سهامی عام و تعاونی ها )
- ارائه تسهیلات بانکی و یا از حساب ذخیره ارزی و به صورت بلند مدت که تقریبا یک وام با بهره پایین است.
- سازمان ها و شرکت های دولتی اقدام به خرید شرکت های خارجی می نمایند.
نکته مهم
تعرفه های گمرکی و روند کار در هر کشور با دیگری متفاوت است. با توجه به روند کاری گمرک مقصد یک تعرفه ی گمرکی برای شما در نظر گرفته می شود.
اظهار کالا در ایران
در ایران تمامی گمرکات طبق قانون دارای یک تعرفه ی گمرکی مشخص برای هر کالا هستند. مثلا بررسی می شود که ارزش واردات کاسه ۲ دلار است.
اظهار کالا با رقم
- گمرک بررسی می کند که رقم اظهاری شما آیا با رقم های تعیین شده خود در سامانه tsc هم خوانی دارد یا خیر؟
- در سامانه tsc ارزش واردات هر نوع کالا مشخص شده است .
بیش بود بانکی چیست؟
به طور کلی بیش بود یعنی افراد برای استفاده ی بیشتر از ارز نیمایی کالای خود را با قیمتی بالاتر از قیمت واقعی اظهار میکند تا سود بیشتری با استفاده از ارز حاصله کسب کنند.
به طور مثال اعلام میشود که واردات کالا مثل بلبرینگ شامل ارز نیمایی شده است .
- مثلا ارز نیمایی ۱۰ هزار تومن میباشد اما داخل بازار ارز را به قیمت ۱۵ هزار تومان میتوانی به فروش برسانی.
- یعنی میتوانید روی هر دلار از واردات هر لیوان ۵ هزار تومان سود دریافت کنید که میتواند در واردات تعداد بالا قیمت قابل توجهی باشد.
- اگر ۴ لیوان خریداری کنی ۴۰ هزار تومان از آن را به فروشنده مثلا در چین پرداخت میکنید. در نهایت ۲۰ هزار تومان آنرا از طریق ارز نیمایی سود خواهید کرد.
- دلار را از بانک نقدا دریافت میکنید و میتوانید در بازار به فروش برسانید.
- حالا اگربلبرینگ را به گمرک ۴ دلار قیمت بدهید ، به جای یک دلار روی هر دلار ۵ هزار تومان سود خواهید کرد.
کم اظهاری در ارزش، تعداد، مقدار و وزن کالا
کمی در مورد کم اظهاری با ذکر مثال توضیح خواهیم داد:
شما ارزش تسمه را در سامانه ۲ دلار ثبت کردید. چنانچه، شما ارزش آن را را یک دلار اظهار کنید کم اظهاری کرده اید هر چند که شما واقعا یک دلار خریده باشید. در ایران روند به این صورت است که اگر تسمه را یک دلار خریده باشید ولی ۲ دلار ثبت کنید مشمول جریمه خواهید شد. در نهایت برای جلوگیری از بروز هر گونه مشکل باید مدارک را طوری تنظیم کنید که قیمت فاکتور با قیمت داخل سامانه تطابق داشته‌باشد .
در این رابطه احتمال دارد فرد اظهارکننده، ارزش، وزن و مقدار کالا را کمتر از میزان واقعی آن اظهار کند. گمرک از طریق روش های زیر این مغایرت را تشخیص خواهد داد:
1- کشف مغایرت در مورد ارزش کالا از طریق استناد به مواد قانونی مرتبط با این مغایرت
2- تشخیص مغایرت در وزن کالا به کمک توزین کالا یا معیارهای قانونی موجود در رابطه با وزن خالص یا وزن قانونی
3- تعیین مغایرت گمرکی در مورد تعداد و مقدار کالا با ارزیابی فیزیکی کالا و کنترل وزن یک واحد کالا و تطابق آن با تعداد اظهار شده
*به منظور محاسبه حقوق ورودی متعلق به کالاهای اظهاری، کشف مغایرت کم اظهاری در وزن، مقدار و تعداد بسیار مهم است. در تمامی سه مورد ذکر شده صرفاً نظر گمرک قطعی نخواهد بود و در صورتی که صاحب کالا یا نماینده قانونی او در این رابطه تمکین نکند این موضوع در دفاتر ستادی مربوطه و نیز در کمیسیون های حل اختلاف گمرکی مطرح و رسیدگی خواهند شد.
عدم صحت تعرفه اظهار شده و نیز ماخذ تعرفه
در صورتی که گمرک، تعرفه اظهاری را صحیح نداند و طبقه بندی کالا در ردیف تعرفه های دیگر با ماخذ بالا صورت گیرد این موضوع یک مغایرت محسوب میشود. علاوه برآن، چنانچه گمرک تشخیص دهد ماخذ واقعی کالای اظهاری از ماخذ صحیح آن، کمتر می باشد و به این موجب، دولت متحمل زیان شده است مغایرت در ماخذ تعرفه به حساب می آید.
*در این رابطه نیز نظر گمرک به تنهایی قطعی نیست و در صورتی که صاحب کالا از این موضوع تمکین نداشته باشد امکان طرح آن در دفاتر ستادی ذیربط و نیز کمیسیونهای حل اختلاف وجود دارد.
اظهار کالای مجاز یا مجاز مشروط به عنوان کالای مجاز و مجاز مشروطی دیگر
در این رابطه اسناد خلاف واقع اظهار شده و تخلف در جمع حقوق ورودی کمتری اتفاق خواهد افتاد.
منظور از اسناد خلاف واقع اسنادی است که در آن خصوصیات نام برده از جمله نوع، تعداد، جنس و وزن با کالای اظهار شده مطابق نباشد یا این که جعل شده باشد.
وجود کالای اضافی یا غیر هم نوع دیگری به همراه کالای اظهار شده
در صورتی که به همراه کالای اظهار شده کالای اضافه های وجود داشته باشد که در اسناد ارائه شده به گمرک نشانی از آن نباشد، این کالا قاچاق محسوب شده و ورود آن غیرقانونی است.
*لازم به ذکر است که در این رابطه استثنائاتی نیز وجود خواهد داشت.
مشاهده هر نوع اختلافی در مورد کالا از جمله مقدار و وزن، بسته بندی، ظرف، لفاف و…
از دیگر مغایرت های گمرگی تشخیص اختلاف در رابطه با خصوصیات مختلف کالا از جمله وزن و مقدار آن است. گمرک این مغایرت را به روش های زیر تشخیص خواهد داد:
1- تعیین مغایرت متراژ کمتر یا بیشتر از طریق نظریه آزمایشگاه استانداد و تعیین گراماژ کالا در رابطه با کالاهایی نظیر پارچه
2- از طریق محاسبه وزن قانونی کالای اظهاری با لفاف یا ظرف در رابطه با مواردی نظیر دریافت حقوق ورودی از روی وزن کالا (برای تعیین وزن خالص کالا، وزن تقریبی ظرف یا لفاف آن از وزن کل کسر میشود.)
3- ارزیابی وزن خالص کالای اظهاری به شکل فله طبق روشهای رایج بین المللی نظیر تعیین وزن کالای جامد و وزن کالای مایع
بیش بود و کم اظهاری و ضربه به اقتصاد ایران
با وجود سیستم بانکی و بررسی ارزش کالا در دایره ارزش گمرک ایران این رفتار بررسی شده و شما را جریمه می کند. البته که در ایران بسیاری افراد از راه میانبر و با استفاده از این روش میلیاردها سود نصیب شان می شود. اما باید دانست انجام این کار ضربه بزرگی به اقتصاد ایران وارد می کند.
تعرفه گمرکی چیست
کد بین المللی کالا در واقع HS code یک سیستم عملکرد استاندارد سازی کنترل شناسایی طبقه بندی محصولات است که توسط دولت ها با توجه به قیمت گذاری، بودجه بندی، سیاست های مالیاتی و اقتصاد طراحی می شود. هر کالا دارای یک کد (شماره تعرفه) هشت رقمی استاندارد بوده و در همه‌ی سازمان‌ها از جمله سازمان امور مالیاتی کشور، سازمان توسعه تجارت، وزارت صنعت و معدن و تجارت، به صورت یکسان مورد استفاده قرار میگیرد که معرف و گویای مشخصات کالا است.
اعتراض به بیش بود ارزش
متوجه شدیم بیش بود ارزش چیست و چگونه محاسبه میشود. در این بخش در مورد اعتراض هایی که میشود در این زمینه صورت گیرد، صحبت میکنیم. همانطور که به آن اشاره شد بعضی از افراد برای اینکه ارزش کالا را بالا ببرند امکان دارد رسیدها را دستکاری کنند و تحویل گمرک بدهند.
قضیه به همین راحتی ها هم نیست. پس از اظهار کالا همانطور که گفتیم تمام جوانب مورد بررسی قرار میگیرد. اگر قرار باشد شما به هر دلیلی در اظهار خود کاری کرده باشید آنها متوجه خواهند شد. حتی کم اظهاری نیز با اعتراض از طرف آنها مواجه میشود. مثلا شما کالا را یک دلار خریدید و همان را عنوان میکنید با این وجود آن کالا در سایت tsc دارای ارزش دو دلار است.
این کم اظهاری به حساب می آید و جلوی آن گرفته میشود. بیش اظهاری نیز عکس آن است. اگر قیمت را از آنچه در سایت است بیشتر بگویید دچار مشکلاتی میشوید. در هر صورت شما بعد از اینکه ارزش کالای شما از طرف گمرک اعلام شد به مدت یک ماه حق این را دارید که نسبت به آنچه اعلام شده است، اعتراض کنید که در کل این اختلاف و بیش اظهاری باعث دردسر شما می گردد.