در دنیای پرشتاب تجارت بین الملل، حمل و نقل کالا از طریق زمینی (جاده‌ای) یکی از مهم‌ترین و رایج‌ترین روش‌های انتقال محصولات از مبدا به مقصد است. برای تنظیم و استانداردسازی این نوع حمل و نقل، کنوانسیون‌های بین المللی متعددی تدوین شده است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها کنوانسیون حمل و نقل بین المللی جاده‌ای کالا (CMR) است. این کنوانسیون با هدف ایجاد یک چارچوب حقوقی واحد و روشن برای قراردادهای حمل و نقل جاده‌ای بین المللی تدوین شده است.
در این مطلب، به اینکه سی ام آر (CMR) چیست و اهمیت آن در تجارت بین الملل و همچنین حقوق و مسئولیت‌های طرفین قرارداد حمل و نقل بر اساس این کنوانسیون خواهیم پرداخت. پس تا انتهای این مطلب با لجستیک ایرانیان دبی همراه باشید.
سی ام آر (CMR) چیست؟
کنوانسیون سی ام آر (CMR) اختصاری از عبارت “Convention on the Contract for the International Carriage of Goods Wholly or Partly by Road” بوده و به معنای «کنوانسیون قرارداد حمل بین المللی کالا به طور کامل یا جزئی از طریق جاده» است. این کنوانسیون بین المللی به عنوان یک چارچوب حقوقی جامع و یکپارچه، با هدف تنظیم قراردادهای حمل و نقل زمینی کالا در سطح بین المللی تدوین شده است.
CMR با تعیین حقوق و تکالیف دقیق طرفین قرارداد حمل و نقل (از جمله فرستنده، گیرنده و متصدی حمل)، ایجاد یک محیط حقوقی مشخص و قابل پیش‌بینی را برای کلیه متقاضیان این نوع حمل و نقل فراهم میکند. از جمله مهم‌ترین اهداف CMR می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تعیین مسئولیت‌ها:
مشخص نمودن مسئولیت‌های هر یک از طرفین قرارداد در قبال کالا، از جمله مسئولیت متصدی حمل در صورت آسیب دیدن، مفقود شدن یا تأخیر در تحویل کالا از اهداف سیمر است.
تعیین محدودیت‌های مسئولیت:
تعیین سقف مشخصی برای مسئولیت متصدی حمل در صورت بروز خسارت، به منظور ایجاد توازن بین حقوق طرفین قرارداد از دیگر اهداف CMR است.
تسهیل تجارت بین‌المللی:
ایجاد یک چارچوب حقوقی واحد و قابل پیش‌بینی، موجب تسهیل و تسریع در انجام معاملات تجاری بین‌المللی می‌شود.
حل و فصل اختلافات:
ارائه سازوکارهایی برای حل و فصل اختلافات احتمالی بین طرفین قرارداد، از طریق داوری یا مراجعه به مراجع قضایی از اهداف سی ام آر است.
محتوای CRM شامل چه مواردی می شود؟
فرم قرارداد حمل و نقل CMR سندی حقوقی و الزامی برای حمل و نقل کالا از طریق جاده در سطح بین المللی است. این فرم به دو صورت قابل تکمیل است:
1- تکمیل توسط فرستنده کالا: فرستنده می‌تواند به صورت مستقل تمامی اطلاعات مورد نیاز را در فرم CMR درج نماید.
2- تکمیل توسط شرکت حمل و نقل: در این حالت، فرستنده اطلاعات اولیه را به شرکت حمل و نقل ارائه داده و شرکت مذکور با تکمیل فرم CMR، قرارداد حمل را نهایی می‌نماید.
موارد الزامی در فرم CMR
به منظور اطمینان از صحت و اعتبار قرارداد حمل و نقل و همچنین تسهیل در انجام تشریفات گمرکی و سایر امور مربوطه، موارد زیر باید به طور دقیق و کامل در فرم سی ام آر قید شوند:
اطلاعات طرفین قرارداد
نام و آدرس کامل فرستنده کالا
نام و آدرس کامل حامل (شرکت حمل و نقل)
نام و آدرس کامل گیرنده کالا
مشخصات کالا
شرح دقیق کالا شامل نوع، جنس، تعداد و مشخصات ظاهری
روش بسته‌بندی کالا به گونه‌ای که برای هر دو طرف قرارداد قابل قبول باشد
وزن کل محموله
اطلاعات مالی
هزینه حمل
عوارض گمرکی و سایر مالیات‌های مرتبط
شرایط خاص
دستورالعمل‌های گمرکی
الزامات خاص مربوط به کالاهای خطرناک
سایر شرایط توافق شده بین طرفین قرارداد
اهمیت تاریخ و محل امضا
تاریخ و محل امضای فرم CMR از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این اطلاعات نشان‌دهنده تاریخ انعقاد قرارداد و همچنین محل انجام معامله است.
در سند CRM باید چه مواردی رعایت شود؟
به منظور اطمینان از اعتبار قانونی و اجرای صحیح قرارداد حمل و نقل بین المللی زمینی، رعایت موارد زیر در هنگام تکمیل فرم CMR الزامی است:
1) تکمیل دقیق و کامل فرم:
کلیه اطلاعات درج شده در فرم CMR باید صحیح، دقیق و کامل باشد. هرگونه مغایرت یا نقص در اطلاعات مندرج در این فرم می‌تواند منجر به بروز مشکلات حقوقی و عملیاتی در طول فرآیند حمل و نقل گردد.
2) روش‌های تکمیل فرم:
فرم CMR را می‌توان به روش‌های مختلفی تکمیل نمود، از جمله:
- تکمیل دستی: استفاده از خودکار یا قلم برای پر کردن فرم
- تکمیل ماشینی: استفاده از ماشین تحریر یا چاپگر برای پر کردن فرم
- تکمیل الکترونیکی: استفاده از سیستم‌های الکترونیکی و بارنامه‌های الکترونیکی (eCMR)
- آگاهی راننده از محموله و بارنامه: راننده‌ای که مسئولیت حمل کالا را بر عهده دارد، باید به طور کامل با محموله و بارنامه CMR آشنا باشد. این امر به راننده امکان می‌دهد تا در صورت بروز هرگونه سوال یا مشکل، پاسخ‌های مناسب را ارائه دهد.
- اطلاع‌رسانی به گیرنده: راننده موظف است اطلاعات مربوط به بارنامه از جمله مبدا، مقصد و مسیر حمل را به گیرنده کالا اعلام نماید. این امر به گیرنده کمک میکند تا برای دریافت کالا آماده شده و در صورت لزوم اقدامات لازم را انجام دهد.
چند نسخه از سند CMR مورد نیاز است؟
در فرآیند حمل و نقل جاده‌ای کالا، علاوه بر شرکت حمل و نقل، تاجر یا صاحب کالا و فرستنده (که عموماً خود شرکت حمل و نقل است) نیز به عنوان طرفین اصلی قرارداد درگیر می‌شوند. سند سیمر (CMR) به عنوان مدرک رسمی این قرارداد، نقش محوری ایفا میکند. لذا، تکمیل دقیق و قانونی آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. هرگونه اشتباه در اطلاعات مندرج در سیمر می‌تواند عواقب مالی جبران‌ناپذیری را به دنبال داشته باشد.
یکی از نکات کلیدی در خصوص سند سیمر، وجود نسخه‌های مختلف از آن است. این نسخه‌ها به منظور حفظ شفافیت و نظارت بر تمامی مراحل حمل و نقل، به اشخاص مختلف اختصاص داده می‌شوند.
نسخه‌های مختلف سند CMR
1- نسخه متعلق به تاجر یا صاحب کالا: این نسخه به عنوان مدرک مالکیت کالا و اثبات واگذاری آن به شرکت حمل و نقل، نزد صاحب کالا نگهداری می‌شود.
2- نسخه متعلق به حامل بار یا راننده: این نسخه توسط راننده حمل‌کننده نگهداری شده و به عنوان مجوزی برای حمل کالا و اثبات انجام وظایف محوله تلقی می‌شود.
3- نسخه همراه کالا: این نسخه به همراه کالا تا مقصد حمل شده و در صورت نیاز، به عنوان مدرکی برای اثبات صحت اطلاعات مندرج در سیمر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
4- نسخه ارائه شده به گمرک: این نسخه برای انجام تشریفات گمرکی و پرداخت عوارض و مالیات‌های مربوطه به گمرک ارائه می‌شود.
آیا تهیه سی ام ار اجباری است؟
تهیه سند سیمر برای حمل و نقل زمینی کالا، اگرچه الزامی قانونی قطعی در همه موارد نیست، اما از نظر حقوقی و عملیاتی بسیار توصیه می‌شود.
دلایل اهمیت تهیه سند سیمر:
- تضمین حقوق طرفین قرارداد
- اثبات حمل و نقل
- تسهیل تشریفات گمرکی
کلام آخر
در نهایت، می‌توان گفت که سند CMR به عنوان یک قرارداد حمل و نقل بین المللی، نقش محوری در تجارت جهانی ایفا میکند. این سند نه تنها حقوق و تعهدات طرفین قرارداد را مشخص میکند، بلکه به عنوان یک مدرک معتبر در حل اختلافات و اثبات وقایع مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این‌رو، درک کامل مفاد و اهمیت سی ام آر برای تمامی فعالان حوزه تجارت و حمل و نقل ضروری است.
لجستیک ایرانیان دبی به عنوان شرکتی فعال در حوزه حمل‌ونقل بین‌المللی به طور ویژه بر روی حمل بار از ترکیه به صورت زمینی فعالیت میکند و می‌توانید در صورت هرگونه پرسشی و کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما تماس بگیرید.
سوالات متداول
آیا می‌توان از سند سیمر برای حمل کالاهای خطرناک استفاده کرد؟
بله، اما با رعایت الزامات و مقررات خاص مربوط به حمل کالاهای خطرناک.
چه تدابیری برای جلوگیری از جعل سند سیمر وجود دارد؟
استفاده از سیستم‌های امنیتی مانند امضای دیجیتال، واترمارک و... می‌تواند به جلوگیری از جعل سند کمک کند.